مقایسه ساختار و اجزای انتقادات فرهنگی در اشعار ملک الشعرای بهار و فریدون مشیری

چکیده

ملک الشعرای بهار و فریدون مشیری دو شاعر متفاوت از نظر سبک، نگرش و شیوه‌ها در شعر و شاعری در دو قرن گذشته هستند که در اشعارشان نسبت به مسایل مختلف جامعه در زمینه‌های سیاسی، اجتماعی و... اعتراض کرده اند و از جمله در انتقادات فرهنگی اشتراک و تشابه‌هایی دارند که تا کنون از دیدگاه ادبیات مورد بررسی و مقایسه قرار نگرفته است؛ بدین رو تحقیق حاضر با شیوه‌ی توصیفی- تحلیلی، ساختار و اجزای انتقادات فرهنگی در اشعار این دو شاعر را به لحاظ نوع، شیوه، موضوع، مخاطبین انتقاد، سبک شعری و چگونگی بکارگیری صنایع ادبی و تاثیر شرایط جامعه بر انتقادات، تعیین و مقایسه می‌نماید؛ نتایج تحقیق حاکی از آن است که: انتقادات دو شاعر، متاثر از اوضاع و شرایط جامعه و نظرات آن‌ها بسیار به هم نزدیک است؛ بیشترین انتقادات فرهنگی بهار مستقیم و اغلب انتقادات مشیری غیر مستقیم است؛ بیشترین انتقادات هر دو شاعر خطاب به مردم جامعه و پرکاربردترین شیوه­ی بیان انتقاد آن‌ها «شکوای است؛ طنز، به عنوان وجه تمایز انتقادات فرهنگی دو شاعر، در اشعار مشیری استفاده نشده اما در سروده‌های بهار فراوان است؛ پر کاربردترین صنایع ادبی در انتقادات هر دو، تشبیه و بیانشان تصویری و مبتنی بر ایماژ و تصویرسازی ذهنی می‌باشد؛ به لحاظ سبکی، انتقادات بهار با نزدیک یا دور شدن نسبت به سبک دوره­ی بازگشت ادبی دارای مضامین کهنه یا تازه تر است اما کلام انتقادی مشیری از یکنواختی محسوسی برخوردار است.