تفاوت کارکرد دبیران و کارگزاران حکومتیِ دورۀ سامانی با دورۀ غزنوی
کلمات کلیدی:
دبیران وکارگزاران, عملکرد, آزادی قلم واندیشه, سامانیان, غزنویانچکیده
به گواهی تاریخ، دولت سامانی در میان دولت‌های هم‌عصر خود نام‌آورتر و در مقایسه با حکومت غزنوی مردمی‌تر بود. هرچند دولت غزنوی درصدد بود تا حکومت خویش را همانند دولت سامانی جلوه دهد، اما به دلایل گوناگون هیچ‌گاه در این امر توفیق نیافت. هدف این مقاله روشن ساختن میزان آزادی عمل و اندیشۀ دبیران و کارگزاران در دورۀ سامانی و نبودِ آن در دورۀ غزنوی است. پرسش اصلی این است که چه عواملی موجب تعامل دبیران و کارگزاران با امیران دورۀ سامانی و در مقابل، تقابل آنان با حاکمان دورۀ غزنوی شد؟ فرضیۀ پژوهش بر این اساس است که اگر تدابیر سیاسی امیران سامانی همانند سلاطین غزنوی بود، نتایج عملکرد دبیران و کارگزاران حکومتی به چه صورت درمی‌آمد. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی به تبیین و شفاف‌سازی آزادی عمل دبیران و کارگزاران در تنظیم دیوان‌سالاری دورۀ سامانی و نیز روشن ساختن علل واگرایی آنان در دورۀ غزنوی پرداخته است. نتیجۀ تحقیق نشان می‌دهد که مشارکت اقشار مختلف جامعه در حکومت دورۀ سامانی موجب پایداری و دیرپایی این دولت و شکل‌گیری فرهنگ و تمدن اسلامی ـ ایرانی شد، در حالی که در دورۀ غزنویان جز خودکامگی و جنگ‌های بی‌حاصل، نتایج چشمگیری مشاهده نمی‌شود.
دانلودها
مراجع
Al-Biruni, A. R. M. i. A. (1984). Verifying All That the Indians Recite, Either Rational or Despicable. Institute for Cultural Studies and Research.
Anvari, H. (1994). Administrative Terminology in the Ghaznavid and Seljuk Periods. Tahouri Publications.
Bayhaqi, A.-F. M. i. H. (1996). Bayhaqi's History (also known as The Mas'udi History) (1st ed., Vol. 1). Hirmand Publications.
Bosworth, E. C. (1998). The History of Sistan: From the Rise of the Arabs to the Rise of the Saffarid State. Amir Kabir Publications.
Christensen, A. (1989). L'Iran sous les Sassanides (Iran under the Sasanians). Donyaye Ketab.
Frye, R. N. (2000). The Cambridge History of Iran, Vol. 4: The Period from the Arab Invasion to the Saljuqs (3rd ed.). Amir Kabir Publications.
Kassaei, N. (2004). A Culture of Educational Institutions in Iran (From Ancient Times to the Establishment of the Safavid State) (1st ed.). University of Tehran Press.
Khalili, K. (1952). The Ghaznavid Sultanate. Afghan Historical Society.
Krachkovskaya, I. Y. (2014). The History of Geographical Writings in the Islamic World (4th ed.). Scientific and Cultural Publications.
Narshakhi, A. B. M. i. J. (1972). The History of Bukhara. Iranian Culture Foundation.
Spuler, B. (1990). The History of Iran in the Early Islamic Centuries (1st ed., Vol. 2). Scientific and Cultural Publications.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Askar Karimi Sharafshadeh (Author); Mahboob Mahdavian (Corresponding Author); Parviz Ali Asl (Author)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
