روابط اقتصادی و تجاری ایران و سوریه در سالهای 1390 تا 1400
کلمات کلیدی:
ایران, سوریه, روابط اقتصادی, تجارت خارجی, بازسازی سوریه, رقابت منطقهایچکیده
روابط ایران و سوریه در دهههای اخیر همواره بهعنوان یکی از مهمترین محورهای ژئوپلیتیکی خاورمیانه مطرح بوده است. پیوندهای سیاسی و امنیتی دو کشور، بهویژه پس از بحران سوریه در سال ۲۰۱۱، بیش از هر زمان دیگری تقویت شد و ایران با حمایتهای گسترده سیاسی، نظامی و مالی به یکی از اصلیترین حامیان دمشق تبدیل شد. با این حال، علیرغم این سطح از نزدیکی، روابط اقتصادی و تجاری دو کشور رشد متناسبی با روابط سیاسی نداشته است. هدف این پژوهش بررسی چرایی این عدم توازن و تحلیل روند مبادلات تجاری ایران و سوریه در سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ است. روش تحقیق بهصورت توصیفی ـ تحلیلی و مبتنی بر دادههای آماری، اسناد رسمی و تحلیل منابع معتبر انجام شد. یافتهها نشان میدهد صادرات ایران به سوریه در این بازه عمدتاً شامل قطعات صنعتی، دارو و مواد غذایی بوده و واردات محدود به کالاهایی همچون فسفات و محصولات کشاورزی شده است. این روند تحتتأثیر مشکلات بانکی، محدودیتهای حملونقل، تحریمهای بینالمللی و ضعف شناخت فعالان اقتصادی ایران از بازار سوریه شکل گرفته است. همچنین بررسی رقابت منطقهای نشان داد کشورهایی مانند ترکیه، چین و امارات توانستهاند سهم بیشتری از بازار سوریه را تصاحب کنند و پروژههای مهم بازسازی به آنها واگذار شود. در نتیجه، ایران با وجود سرمایهگذاریهای سیاسی و امنیتی گسترده، از منافع اقتصادی کمتری برخوردار شده است. این مقاله در پایان راهکارهایی همچون ایجاد بانک مشترک، توسعه خطوط مستقیم حملونقل، تقویت صادرات خدمات فنی ـ مهندسی و تمرکز بر سرمایهگذاری بلندمدت را بهعنوان الزامات اساسی برای ارتقای روابط اقتصادی ایران و سوریه پیشنهاد میدهد.
دانلودها
مراجع
Alavian, A., Motaghi, E., & Keshishian, G. (2021). Iran’s Strategic Policy in Syria and Iraq (2011-2020). Journal of Public Policy.
Balanche, F. (2018). Sectarianism in Syria’s Civil War. Washington Institute for Near East Policy.
Barzegar, K. (2013). Arab Transformations, Iran and the Middle East. Center for Strategic Studies of the Middle East.
Emami, M. A. (1997). Politics and Government in Syria. Ministry of Foreign Affairs Publishing.
Esmaeili, S. M. (2018). Iran’s Foreign Policy towards Syria. Legal Journal of Ghanoun Yar.
Gelbart, J. (2010). The Iran-Syria Axis: A Critical Investigation. Stanford Journal of International Relations, 12(1).
Goodarzi, J. (2013). Iran: Syria as the First Line of Defence. European Council on Foreign Relations.
Hakim, H., & Gholami, S. (2020). Syrian Crisis: Challenges and Opportunities for Iran. Islamic Awakening Studies Quarterly.
Initiative, R. (2021). Migration Trends and Patterns of Syrian Asylum Seekers Travelling to the European Union.
Izadi, S. M., & Akbari, A. (2010). Iran’s Economic Projects in Syria. Contemporary Middle East Quarterly.
Khalilpour, M. (2016). Logic of Iran’s Presence in Syria. Dar al-Hijra Institute.
Khanavar, M. M. (2020). An Economic Reason for Iran’s Presence in Syria. Tasnim News.
Maltzahn, N. (2013). The Syria-Iran Axis: Cultural Diplomacy and International Relations in the Middle East. I.B. Tauris.
Mohtashamipour, R. (2020). Comparison of Iran and Turkey’s Share in Trade with Syria. Fars News.
Motaghi, A., Shafiei, B., & Motaghi, S. (2023). The Opportunity Cost of Iran’s Political Economy in Syria (2011–2022). West Asia Journal.
Naji, N., & Faraji Rad, A. (2015). The Political Future of Syria and Iran’s Strategic Interests. Geographic Journal of Sarzamin.
Nejat, S. A. (2017). The Syrian Crisis and Regional Actors. Abrar Moaser International Studies.
Nezamolmolki, B. (2022). Main Problems of Iran-Syria Trade. IRNA News Agency.
Norouzifard, A., Hafeznia, M. R., & Ghorbaninejad, R. (2020). Future of Iran-Syria Relations and Regional Geopolitics. Political Geography Planning Quarterly.
Omidi, A. (2007). Comparative Foreign Policy: Iran-Syria Relations. Middle East Studies Quarterly.
Piltan, F. (2021). Solutions for Presence in the Syrian Market. Kayhan Newspaper.
Simbar, R., & Esmaeili, R. (2013). Key Elements of the Iran-Syria Security Environment. Strategic Policy Research Journal.
Talebi, S. M. (2024). Dimensions of Iran’s Trade Map in Syria. Farhikhtegan Newspaper.
Varestan, T. (2022). Tehran-Damascus Economic Relations under the Shadow of Rivals. Tahlil Bazaar.
Ziaei, R. (2022). 66 Percent Decline of Iran’s Exports to Syria in the Last Decade. Economic Diplomacy Think Tank, Imam Sadegh University.

دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Salim keshavarzi (Author); Mir Ebrahim Seddigh (Corresponding Author); Fakhreddin Soltani (Author)

این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.