نقش مغان در تبادل علمی با تمدن‌های یونانی و بابلی در حوزه‌های فلسفه، نجوم و طب

چکیده

ایران باستان از جهت امکان بازفهمی و بازسازی ارتباط میان علم و دین به عنوان یکی از چالش­برانگیزترین مسائل دوران مدرن، از اهمیت و کارایی به­سزایی برخوردار است. علت این اهمیت، حضور گروهی روحانی به نام مغان، در ایران باستان و به ویژه در دوره­های ماد و هخامنشی بود که به دلیل زمینه­های تاریخی و اجتماعی، به طور همزمان انحصار دینی و علمی را در اختیار داشتند و روایت­های آنان از پدیده­ها، امکان تفوق بر دیگران را پیدا می­کرد. آنان از همان ابتدا به دلیل وضعیت و جایگاه والای اجتماعی خود به عنوان نمایندگان دینی، در حوزه اجتماعی نیز توانستند، جایگاهی مناسب برای خود به وجود آورند و انحصار برخی از پدیده­های روحانی و دنیوی را به طور توامان کسب کنند. یکی از این پدیده­ها، حوزه علم بود که به دلیل ماهیت فرازمینی آن در دوران باستان، به طور طبیعی در انحصار مغان قرار گرفت از این رو پژوهش حاضر با استفاده از «روش کیفی و مطالعات اسنادی» به دنبال پاسخ به این پرسش است که «مغان در ساختار علمی ایران باستان (ماد و هخامنشی) چه جایگاهی داشتند؟». یافته­های پژوهش نشان می­دهد مغ­ها به عنوان یکی از گروه­های متنفذ ایران باستان، توانستند به شکلی توامان، انحصار دینی و علمی را در اختیار بگیرند و در تعامل علمی با سایر ملل، تاثیر و تاثر پذیرند.