بررسی نقش حوزه عمومی و جامعه مدنی در توسعه سیاسی ایران معاصر

نویسندگان

    سید قاسم موسوی گروه جامعه شناسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران
    منوچهر پهلوان * استادیار گروه جامعه شناسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران niknik2020niknik@gmail.com
    علی رحمانی فیروزجاه دانشیار گروه جامعه شناسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران

کلمات کلیدی:

حوزه عمومی, جامعه مدنی, توسعه سیاسی, احزاب سیاسی, انجمن‌های داوطلبانه

چکیده

مفاهیمی چون حوزه عمومی، جامعه مدنی و توسعه سیاسی از جمله موضوعات مهمی می­باشند که در دهه­های اخیر مورد توجه بسیاری اصحاب فکر و اندیشه و محققین حوزه علوم اجتماعی قرار گرفته است. حوزه عمومی عرصه حضور و مشارکت آزادانه و برابر همه شهروندان برای گفتگو در جامعه­ای دموکراتیک است که قرابت و همپوشانی نزدیکی با جامعه­ی مدنی دارد و در صورت رشد و انسجام­بخشی می­تواند زمینه عینی فعالیت سازمان­یافته­ی نهادهای سیاسی، احزاب و انجمن­های داوطلبانه و مستقل از دولت را به همراه داشته باشد و در ذیل جامعه­ای باز و انتقادی با ماهیتی رهایی­بخش در تحقق آزادی­های سیاسی و حقوق اساسی شهروندان عمل کند. امکان شکل­گیری حوزه عمومی و جامعه مدنی در طی ادوار تاریخی و جریان گرفتن آن در توسعه سیاسی ایران معاصر، همواره با فراز و نشیب­های زیادی همراه بوده است. نقطه عطف شکل­گیری و سازمان­یابی آن در تاریخ معاصر کشور، در اثنای انقلاب مشروطه بود در طی دوران پر حوادث پهلوی اول و دوم، علی­رغم رشد نسبی سواد و پیدایش طقات متوسط جدید و گروه­گرایی­های سیاسی با مرام­های فکری مختلف و از دیگر سو، به دلیل قرار گرفتن در یک ساخت سیاسی یک­جانبه آن هم با اولویت مدرنیته غربی و نوسازی­های اقتتصادی و اجتماعی توفیقی پیدا نکرد. کشاکش­ها و تقابل­هایی که حاصل آن انقلاب اسلامی سال 1357 بود. سرانجام در ده­های پس از انقلاب با وجود شبکه­های متنوع از گروه­های سیاسی و اجتماعی، باز هم جامعه مدنی در ایران نتوانست به یک قدرت اجتماعی پویا و تاثیرگذاری تبدیل شود.  سعی ما در این مقاله تعیین سطوح رابطه میان حوزه­ عمومی و جامعه مدنی بر توسعه سیاسی است. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی و تحلیلی و با گردآوری اطلاعات اسنادی و کتابخانه­ای تدوین گردیده است. پیشینه­های تحقیق و بنیادهای تئوریگی، حکایت از ارتباط تنگاتنگ حوزه عمومی و جامعه مدنی با توسعه سیاسی دارد. به عبارتی نتایج حاصل از این یافته­ها بیان­گر رابطه و تاثیر عواملی چون: وجود فضای باز سیاسی، جامعه­ی انتقادی با گفتگوی آزاد، نهادهای مستقل از دولت و انجمن­های داوطلبانه و حفظ حریم خصوصی با معنا بخشیدن به حقوق اساسی شهروندان بر توسعه سیاسی است شاخص­هایی که اهتمام عملی به آن می­تواند زمینه­ها و مسیر تکامل توسعه سیاسی در ایران را هموار سازد.

دانلودها

دسترسی به دانلود اطلاعات مقدور نیست.

مراجع

Afrough, E. (1999). Civil Society and Its Position in Iran. Public Culture Quarterly(18-19).

Aghamohammadi, B., Sedigh, M. E., & Shirzadi, R. (2022). The Function of Political-Civil Institutions and Their Role in the Political Development of the Country. Human Geography Research, 54(4), 1247-1261.

Ahmadi, H. (1998). Collected Articles on Civil Society and Today's Iran. Tehran, Naghshe o Negar.

Akhavan Kazemi, M. (1998). Political Development and Civil Society. Political-Economic Information Journal(127 & 128).

Akhavan Kazemi, M., & Seyed Shams, a.-D. (2018). Research Trends in Political Development in Contemporary Iran. Parliament and Strategy(95).

Amin, S. H. (1997). The Status of Civil Society in the Constitution. Tehran.

Ansari, M. (2004). The Public Sphere as a Discursive Democracy. Specialized Quarterly of Political Sciences, Islamic Azad University, Karaj(1).

Arendt, H. (1973). The Origins of Totalitarianism. New York: Harcourt Brace & Company.

Ataei Valeh, H., Sedigh, M. E., & Amini, A. (2022). The Role of Civil Institutions and Urban Diplomacy in Iran's Political Development. Iranian Political Sociology Monthly, 5(6), 536-558.

Azarshab, M. T., & Asoudeh, R. (2019). The Role of Civil Society in Political Development (Vol. 3).

Bashiriyeh, H. (1999). Civil Society and Political Development in Iran. Tehran, Institute for Modern Science Publishing.

Bashiriyeh, H. (2001). Political Sociology. Tehran, Ney Publishing.

Calhoun, C. (2010). The History of the Concept of Civil Society and the Public Sphere. Legal Research Journal(51).

Chalabi, M. (1996). Sociology of Order. Ney Publishing, First Edition.

Delavari, A. (2015). The Classical Model of Political Development with a Look at the Western European Experience. Planning and Social Development Quarterly(22).

Fakhraei, S. (2009). Jeffrey Alexander's Sociological Thoughts. Sociological studies, 1(4).

Freese, I. (1995). Gesellschaft versus Politik: Anmerkungen zu Hannah Arendts der Philosophie der Politik. Zivile Gesellschaft und Zivilisatorischer Prozess oder Dialektik, 3. (Enzyklopädische Zeitschrift für Philosophie und Wissenschaften)

Ghasemi, Y. (2010). The Relationship Between State and Civil Society in Iran from a Historical Sociology Perspective. Social Sciences Journal(2).

Haji Aghaei, R., & Paknia, M. (2018). Explaining the Position of the Public Sphere and the Political in Hannah Arendt's Political Thought. Journal of Political and International Approaches.

Handal, P., & Habermas, J. (2002). Public Domination. Tehran, Arghanoon Publishing, Issue 20.

Hariri Akbari, M. (2006). Democracy and Civil Society. Journal of Social Sciences, Ferdowsi University of Mashhad, 3.

Held, D. (1999). Models of Democracy. Tehran, Roshangaran and Women's Studies Publishing.

Jalaeipour, H., & Mohammadi, J. (2017). Contemporary Sociological Theories. Tehran, Ney Publishing.

Kamali, M., & Pouladi, K. (2002). Civil Society, State, and Modernization in Contemporary Iran. Tehran, Baz Publishing.

Mousaei, M. (2009). The Relationship Between Social and Economic Development. Institute for Humanities and Cultural Studies, Rahbord(20).

Mousavi, S. G., & Mousavi, H. (2015). Civil Society and Social Development in Iran. Afaq-e Oloum-e Ensani Monthly(36).

Pusey, M. (1987). Jurgen Habermas. London: Tavistock.

Reiss, H. (1971). Kant's Political Writing. Cambridge University Press.

Sabzaei, M. T. (2015). Sociological Analysis of the Public Sphere in Post-Revolutionary Iran. Social Sciences Quarterly(71).

Sariolghalam, M. (2001). Rationality and the Future of Iran's Development. Tehran, Middle East Scientific Research and Strategic Studies Center.

Schumpeter, J. (1996). Capitalism, Socialism, and Democracy. Tehran, Nashr Markaz.

Shiyari, A., & Farhangi, M. M. (2019). The Impact of Government Policies on Political Development and the Formation of Civil Society in Iran. Epistemological Studies in the Islamic University, 23(4), 723-744.

Vafaei, K. (2014). Political Development and Modern Politics. Specialized Quarterly of Political Sciences.

Whitehead, L. (2004). The Uncivil Interstices between Civil and Political Society. In Peter Bunell & Peter Cavert (Eds.), Civil Society in Democratization.

دانلود

چاپ شده

۱۴۰۴/۰۷/۰۱

ارسال

۱۴۰۳/۱۰/۰۲

بازنگری

۱۴۰۳/۱۲/۱۲

پذیرش

۱۴۰۳/۱۲/۲۰

شماره

نوع مقاله

پژوهشی

ارجاع به مقاله

موسوی س. ق.، پهلوان م.، و رحمانی فیروزجاه ع. (1404). بررسی نقش حوزه عمومی و جامعه مدنی در توسعه سیاسی ایران معاصر. مطالعات سیاسی-اجتماعی تاریخ و فرهنگ ایران، 4(3)، 1-21. https://journalspsich.com/index.php/journalspsich/article/view/377

مقالات مشابه

11-20 از 288

همچنین برای این مقاله می‌توانید شروع جستجوی پیشرفته مقالات مشابه.