تحلیل نهاد وقف و جایگاه آن در توسعه ی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی ایران پس از انقلاب اسلامی
کلمات کلیدی:
وقف, توسعه اجتماعی, توسعه اقتصادی , توسعه فرهنگی, عدالت اجتماعیچکیده
دین مبین اسلام در بسیاری از آیات و روایات ، بشر را به مسئولیتپذیری، نوعدوستی و مشارکت اجتماعی به منظور تحقق عدالت اجتماعی، برقراری آرامش و امنیت ، رفع تبعیض و محرومیت دعوت نموده است و تحقق این امر را توسط پرداخت مالیاتهای اسلامی از قبیل خمس و زکات، هبه ، وقف، صدقه و غیره امکانپذیر میداند.امروزه، وقف صرفا به امور معنوی و الهی پیوند نخورده؛ بلکه بسیاری از نهادها و مراکز فرهنگی، هنری، آموزشی، پژوهشی و اقتصادی از طریق وقف اداره می شوند.سنت وقف تنها منشا خیر و برکت به شمار نمی رود، بلکه یکی از عوامل اصلی توسعه در تمامی جنبههای آن به شمار میرود. درتعاریف متعدد، مفهوم توسعه به معنی تامین نیازهای اساسی ذکر شده که این امر وجه مشترک اکثر آنان میباشد.در این راستا، نهاد وقف نهادی تاثیرگذار است. مسئلهی تقویت عامل وقف و تاثیر آن بر توسعهی اجتماعی –فرهنگی در جوامع اسلامی، نمایانگر وجود عواملی است که بر ظرفیت توسعهای آن در ایران نیز تاثیرگذار است و شناخت این عوامل میتواند موجب افزایش کارایی وقف در امر توسعه و بهرهگیری از ظرفیت آن ،به منظور رفع مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منجر در نظر گرفته می شود. در رویکردهای اقتصادی، وقف، به عنوان عاملی موثر بر کاهش موثر فقر و افزایش اشتغال، توزیع عادلانهی ثروت، مورد بررسی قرار میگیرد .در رویکرد اجتماعی، وقف علاوه بر جاودانه ساختن نام نیک از شخص باقی ماندن اموال و ، حس همنوع دوستی مطرح میگردد. تأسیس دارالایتام، کمک به مقروضان، حمایت از مستمندان، تأمین زندگی کودکان بیسرپرست و بدسرپرست، تهیهی جهیزیه برای زوجهای جوان و نیازمند عاملی در جهت بهبود اوضاع اجتماعی تلقی گردیده ودر رویکرد فرهنگی، پرداختن به مراکز فرهنگی همچون تأسیس دانشگاهها و مدارس، مراکز آموزشی و تحقیقاتی، و موارد دیگر که میتواند آثاری اساسی در توسعه ی علمی جامعه ایجاد کند، مورد بحث قرار میگیرد.