واکاویی بر گونهشناسی ساختار معماری مساجد ایرانی در دورۀ معاصر (مورد مطالعه مساجد شهرهای سنندج و اصفهان)
کلمات کلیدی:
معماری مساجد, بناهای مذهبی, ساختار مساجد معاصر ایران, شهر سنندج و اصفهانچکیده
معماری سرزمینی چون ایران با اشکال، فرمها و طرحهای خاصی در هر دورۀ و منطقه با تشابهات و تفاوتهایی جلوه یافته است. این امر در کالبد بخشیدن به مهمترین بنای مذهبی پس از اسلام یعنی مساجد که آیینۀ هنر و معماری مردمان است بیشتر نمود مییابد. بنابراین بررسی و تحلیل مساجد ایرانی از منظر ساختار معماری (فرم و عملکرد) میتواند ویژگیها و تمایزات بین آنها را جهت رشد و تعالی بخشیدن هر چه بیشتر در زمینه معماری این گونه از معماری و همچنین در معماری بناهای مذهبی معاصر هر چه بهتر و بیشتر نمایان کند. هدف از این نوشتار نیز شناخت ویژگیهای فضایی-کالبدی این بناها و گونهشناسی مساجد به ویژه در شهرهای سنندج و اصفهان در جهت پاسخ گویی به اهداف تحقیق میباشد. این پژوهش از طریق گونهشناسی توصیفی-تاریخی-تحلیلی و شناسایی معیارهای ساخت مساجد به تبیین گونهها، طبقهبندی و بررسی نمونههای موردی پرداخته است. همچنین در این راستا از بررسیهای میدانی و مطالعات کتابخانهای نیز بهره گرفته شده است. در نهایت بررسیها نشان میدهد که؛ گونه حیاطدار ایوانی و گنبد دار بیشترین نمونهها را در این مناطق داشته است. همچنین ایوان ستوندار، گنبدخانه، حیاط و راهروهای اطراف آن از عناصر شاخص در ساختار معماری مساجد این مناطق میباشد. در واقع باتوجه به این عناصر معماری و کمک به بهبود و گسترش آنها در معماری کشور میتوان جایگاه معماری مساجد را تا حد زیادی در سطح ملی و بین المللی ارتقاء و بهبود داد. همچنین از آنها در ساختار معماری سایر بناهای امروزی به گونهای نوین بهره گرفت.