جرائم مرتبط با معاملات دولت با تأکید بر نظریه حکمرانی مطلوب و سرمایه اجتماعی در ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تحلیل جرایم مرتبط با معاملات دولت با تأکید بر نظریه حکمرانی مطلوب و سرمایه اجتماعی در ایران بود. روش پژوهش تحلیلی- کتابخانه ای و از نظر هدف کاربردی بود. ﻣﻌﺎﻣﻼت دوﻟﺘﻲ در هر کشور میﺗﻮاﻧﺪ به عنوان یکی از ابزارهای مهم ﺑﺮای ارتکاب فساد اداری-اﻗﺘﺼﺎدي تلقی شود؛ ﻓﺴﺎد ناشی از ﻣﻌﺎﻣﻼت دوﻟﺘﻲ در گروه ﻣﻔﺎﺳﺪی ﻗﺮار می‌گیرد که اﺳﺘﻔﺎده از پوشش ﻣﻌﺎﻣﻼت در آن می‌تواند وجهه‌ای قانونی و ﻣﺸﺮوع به موضوع بدهد و به همین دلیل کشف جرائم مرتبط یا اینگونه معاملات می‌تواند به عنوان مسئله دشوار تلقی شود. از این‌رو برای کشف اینگونه جرائم می‌توان ﺟﺮاﯾﻢ ﻣﺮﺑﻮط به معاملات دولتی را به دو ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻤﻮد: نخست ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده‌ مالی ﯾﺎ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻣﻨﻔﻌﺖ غیرقانونی به موجب تحقق ﻣﻌﺎﻣﻼت دولتی که بزرگ‌ترین ﺟﺮاﯾﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻣﻼت دولتی را تشکیل می‌دهد و ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺒﺎﻧﻲ در ﻣﻌﺎﻣﻼت دوﻟﺘﻲ، ﺗﻘﻠﺐ در ﻣﻌﺎﻣﻼت و اﺧﺬ پورسانت در ﻣﻌﺎﻣﻼت دولتی، مانند ارﺗﺸﺎء می‌شود و دوم ﺳﺎﯾﺮ ﺟﺮاﯾﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻣﻼت دولتی که ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻣﻨﻔﻌﺖ در آن به صورت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ محقق نیست و ﺷﺎﻣﻞ ورود و ﻣﺪاﺧﻠﺔ کارکنان و کارمندان دولت و یا بستگان آنان در ﻣﻌﺎﻣﻼت دولتی می‌شود. یافته‌ها نشان داد که با توجه به ميزان جرايم اقتصادی درحوزه‌های مختلف دولتی، می‌تواند از مصاديق جرايم اقتصادی درحوزه معاملات دولتی و قوانين مربوطه، بهره برد، بنابراین پیشگیری از این جرائم، شاخصه‌های حکمرانی مطلوب را پررنگ و پراهمیت می‌نماید. همچنین، شاخص‌های حکمرانی مطلوب و سرمایه اجتماعی به خاطر ظرفیت مشارکت مدنی و وادار کردن افراد به پاسخکویی می تواند تا حد زیادی مانع شکل گیری فساد در معاملات دولتی شود.